Er is al enige jaren sprake van zout uitbloei in de koepel van de kerk.
Die uitbloei was altijd vrij stabiel, Het werd niet minder maar ook niet meer. Vanaf midden vorig jaar veranderde dat en werd de uitbloei heviger met name in de hoek waar nu een steiger staat. Deze steiger heeft een tweeledig doel. Het beschermt de bezoekers van onze kerk tegen vallend gruis en het geeft de mogelijkheid om te onderzoeken wat er nu precies aan de hand is. Dat laatste is helaas nog niet zo eenvoudig.
In het voorjaar is er door diverse specialisten waaronder: de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed, Monumentenadvies, Heldoorn restauraties en het bisdom onderzoek verricht naar een mogelijke oorzaak en de een eventuele oplossing. De conclusie van dit onderzoek is dat de zout uitbloei in onze kerk een ernstig en complex probleem is en eerst duidelijk moet worden welke zouten er exact uitbloeien en onder welke omstandigheden voordat aan een oplossing gewerkt kan worden. Met andere woorden, waarom speelt dit probleem nu terwijl de koepelkerk al ruim 100 jaar oud is?
Op advies van de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed is besloten om in samenwerking met een laboratorium in Almelo te bepalen welke zouten er exact uitbloeien. Dat zou iets kunnen zeggen over de oorzaak. De resultaten van dit onderzoek zijn in juli besproken.
- De zout uitbloei bevat mineralen die normaal niet in mortel of bakstenen voorkomen met name nitraten.
- Sommige van de gevonden mineralen zijn erg zeldzaam of agressief.
- Er is een aanwijzing dat er langer geleden (voor 1980) waterglas gebruikt is in de koepel.
In combinatie met de historie van de kerk zou punt 1 verklaard kunnen worden door het feit dat de koepel tot ongeveer 1950 vrij toegankelijk is geweest voor vogels en ongedierte. In 1950 is alle troep (vogelnesten, uitwerpselen, vergane dieren, etc.) van de koepel en uit de zwikken verwijderd. Daarna is de koepel ontoegankelijk gemaakt met de kennis en materialen van toen. Helaas heeft dat niet lang standgehouden, kraaien hebben het gaas vrij snel losgetrokken zodat ze (met in hun kielzog de duiven) weer vrij spel in de koepel hadden.
In 2010 heeft de vrijwillige brandweer de koepel opnieuw schoongemaakt. Er is toen 12 m3 nestmateriaal, uitwerpselen, restanten van prooien, etc. verwijderd. Uitwerpselen bevatten veel nitraten, in combinatie met lekkages van vroeger zouden deze nitraten de koepel íngespoeld kunnen zijn en komen ze nu aan de binnenkant naar de oppervlakte. Vanaf 2010 is de kerk waterdicht, er zijn nu geen lekkages meer.
Omdat er een 10-tal kerken van dezelfde leeftijd ook het probleem van recente zout uitbloei hebben wordt door het bisdom samen met de rijksdienst onderzocht of dit een mogelijke verklaring is. Voor punt 2 is er op dit moment geen verklaring. Voordat begonnen kan worden met herstel moet er eerst verder onderzoek gedaan worden. Dit onderzoek zal bestaan uit:
- Het plaatsen van temperatuur- en luchtvochtigheidsmeters.
Dit om te bepalen of het stookgedrag en de ventilatie van invloed is op de zoutuitbloei. Deze metingen zullen langere tijd (meer dan een jaar) duren. De sensoren worden op ooghoogte en hoog in de kerk bij de zoutuitbloei geplaatst.
- Het regelmatig nemen van monsters om te kijken welke zouten onder welke condities uitbloeien.
- Het raadplegen van experts in Nederland.
Punt 3 is van belang omdat waterglas een middel is dat de schilderingen in de koepel mooier maakte. Het werkt als een laklaag op een schilderij. Helaas heeft het ook hetzelfde effect als hedendaagse impregneer-middelen, het laat geen vocht door. Wat precies het effect op de zoutuitbloei is moet nog vastgesteld worden.
Voor zover we nu kunnen overzien zal er dus voorlopig niet met de herstelwerkzaamheden begonnen kunnen worden. We weten daarvoor nog te weinig van wat er aan de hand is. Ter bescherming tegen vallend gruis en om verdere onderzoeken mogelijk te maken moet de steiger blijven staan. Afbreken en later weer opnieuw opbouwen is duurder dan de steiger laten staan. Mocht iemand nog aanvullende informatie uit het verleden hebben dan zouden we dat heel graag willen weten.
Neem dan contact op met ons op via email denekamp@lumenchristi.nl of telefonisch via 0541-351332.